Thị trường NFT ngày càng trở nên sôi động và hấp dẫn. Dưới đây là bản báo cáo toàn cảnh về xu hướng và cơ hội trong thị trường NFT cũng như những xu hướng và cơ hội hấp dẫn trong lĩnh vực này đến từ các chuyên gia từ Matrixport, một công ty cung cấp dịch vụ tài chính tiền mã hóa cho cả nhà đầu tư tổ chức và cá nhân.
Toàn cảnh về thị trường NFT
Năm 2021, chúng ta chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc về số lượng, phạm vi tiếp cận và lượng người dùng mới của thị trường NFT và những ứng dụng của nó.
Sự gia tăng của công nghệ NFT trong các ngành Nghệ thuật và Sưu tầm, Trò chơi, Giải trí và Thời trang, cũng như các trường hợp sử dụng tham gia cộng đồng, kiếm tiền từ nội dung, tương tác xã hội đã tạo ra những tác động sâu sắc và có ý nghĩa cho tất cả các bên liên quan của hệ sinh thái NFT bao gồm người dùng, người sáng tạo, và người sáng lập.
Hiện tại, thị trường NFT được chia thành năm lĩnh vực là chia nhỏ (fractionalization), cho thuê (rental), định giá (pricing), cho vay (lending) và trình tổng hợp (aggregators).
Chia nhỏ NFT
Có hai khía cạnh quan trọng định hình cho một dự án chia nhỏ NFT hiệu quả: 1) khả năng cơ sở hạ tầng để tạo ra tính thanh khoản sâu cho những người nắm giữ NFT và tạo ra sự tiếp xúc NFT cho người sở hữu ERC-20; 2) các cơ chế khám phá giá mới tạo ra trải nghiệm tiêu dùng mới.
Với sự gia tăng của metaverse và trò chơi blockchain, Matrixport tin rằng có những cơ hội đổi mới sẽ cho phép nâng cao trải nghiệm người dùng. Cụ thể:
- Chia nhỏ tiện ích NFT qua các đợt airdrop tiềm năng và quyền truy cập vào các tính năng chính trong trò chơi và đầu ra kinh tế
- Xây dựng một lớp phái sinh tài chính trên các chỉ số giá sàn để hỗ trợ việc định giá
- Giới thiệu các công cụ nợ có thể huy động được nhờ việc mua lại NFT blue-chip để cải thiện hơn nữa một số cơ chế mua lại của các NFT hiếm
Cho vay NFT
Chúng ta có thể chia các giao thức cho vay NFT thành 2 phân khúc. Đầu tiên là mô hình cho vay P2P trong đó người đi vay và người cho vay thương lượng các điều khoản cho vay như thời hạn, lãi suất và tỷ lệ khoản vay trên giá trị. Phân khúc khác tập trung vào việc tạo ra các pool thanh khoản xung quanh giá sàn và cho phép thực hiện các khoản vay không cần sự cho phép đối với NFT.
Ngoài ra còn có những dự án như MetaStreet hoạt động như nhà cung cấp thanh khoản cho các giao thức cho vay NFT để kích hoạt các sản phẩm cho vay có cấu trúc.
Đối với NFT cho vay, có một số tiêu chí để đánh giá những giao thức này, bao gồm:
- Quản lý rủi ro: Có hệ thống quản lý rủi ro mạnh mẽ trong trường hợp thanh khoản quy mô lớn, giá sàn NFT đột ngột giảm và các tác nhân xấu
- Thiết kế giao thức: Khả năng tiếp cận thanh khoản bền vững và tạo ra lợi nhuận, cho dù đó là giao thức P2P hay dựa trên pool thanh khoản
- Định giá NFT: Thực hiện cơ chế định giá NFT phù hợp và hiệu quả của việc tạo thời hạn cho vay
- Quy trình thanh lý: Tạo ra các phần thưởng cho các NFT đã thanh lý được mua lại
- Kinh tế token: Thiết kế kinh tế token phù hợp để khuyến khích cả người cho vay và người đi vay tham gia cho vay và thanh lý
Matrixport đang để mắt đến các giao thức cho vay dựa trên pool thanh khoản và tiếp tục suy nghĩ về định giá NFT, tính bền vững của thanh khoản và quản lý rủi ro của các mô hình này. Matrixport tin rằng các mô hình như vậy sẽ mang lại sự linh hoạt cho người cho vay và người đi vay và có khả năng mở rộng tốt hơn trên các NFT bluechip với khối lượng lớn và nguồn cấp dữ liệu giá tích cực hơn.
Cho thuê NFT
Thị trường cho thuê NFT vẫn được quan tâm hàng đầu vì Matrixport tin rằng sự chấp nhận trên quy mô lớn các trò chơi blockchain và metaverse sắp xảy ra. Sự phát triển nhanh chóng của những trải nghiệm ảo như vậy sẽ mang đến một lượng lớn NFT nhàn rỗi do người dùng, bang hội (guild) và dự án nắm giữ. Do đó, điều quan trọng là phải có sẵn thị trường cho thuê hoạt động để giảm chi phí tham gia và tăng mức độ tương tác của người dùng hiện tại thông qua thu nhập cho thuê.
Matrixport cho rằng mô hình cho thuê không cần thế chấp với thiết kế sản phẩm tách biệt quyền sở hữu và việc sử dụng một NFT sẽ chiếm ưu thế trên thị trường này.
Để giao thức cho thuê NFT có thể thành công, chiến lược tiếp cận thị trường hướng tới các bang hội, trò chơi và các dự án NFT vẫn là điều cần thiết. Nếu các giao thức có thể hợp tác với các trò chơi tiềm năng cao để thúc đẩy sự chấp nhận với một nhóm lớn người dùng, thì có thể tạo Đề xuất Cải tiến Ethereum (Ethereum Improvement Proposals – EIPs) để củng cố phương pháp tiếp cận đối với thị trường cho thuê và thế chấp NFT.
Chúng ta đã có thể thấy những dấu hiệu ban đầu của cách tiếp cận như vậy trong dự án Azuki, sử dụng cải tiến ERC721A để giảm chi phí khai thác.
Ngoài việc tách biệt quyền sở hữu và việc sử dụng trong thị trường NFT, chúng ta có thể mong đợi các trường hợp sử dụng mới như đặt trước hoặc cho thuê lại NFT (tức là mô hình Airbnb trong NFT), các khoản vay trả góp và các tùy chọn mua ngay trả sau sẽ được phát triển. Điều này sẽ mở ra những ứng dụng mới cho trò chơi, bang hội, metaverse và các dự án NFT để người dùng sử dụng.
Định giá trong thị trường NFT
Việc định giá trong thị trường NFT rất khó vì một số lý do khác nhau. Bản chất không thể thay thế của nó, thiếu tính thanh khoản, biến động giá không ổn định, độ hiếm và đặc điểm riêng (trait) (thuộc tính riêng của NFT) khiến khó có thể tạo thông tin giá liên tục.
Các dự án trong lĩnh vực này đã phát triển 4 phương pháp để định giá NFT.
Phương pháp thứ nhất là lấy Giá trung bình có trọng số theo thời gian (Time Weighted Average Prices – TWAP) trên chuỗi theo giá sàn NFT thông qua Chainlink hoặc Sushiswap. Cách làm này thường được sử dụng bởi các dự án cho vay NFT đang cố gắng xây dựng các chức năng cho vay không cần sự cho phép.
Sử dụng TWAP để định giá NFT có một vài nhược điểm tiềm ẩn. TWAP chỉ sử dụng cho các bộ sưu tập NFT có thị trường hoạt động và khối lượng giao dịch lớn, trong đó dễ bị tấn công oracle và rủi ro bị thao túng. Ngoài ra, việc sử dụng TWAP trong các dự án cho vay NFT có thể hạn chế tỷ lệ khoản vay trên giá trị và khoản vay có thể vay so với NFT của họ, dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn thấp hơn.
Cách tiếp cận thứ hai là sử dụng các phương pháp thống kê và kỹ thuật học máy (machine learning) để ngoại suy phạm vi định giá có thể có của NFT dựa trên dữ liệu bán trong quá khứ và các độ khác biệt NFT tương ứng. Upshot đã tích cực nghiên cứu và thử nghiệm phương pháp này, cũng như xây dựng các API định giá NFT.
Sử dụng Shapley Value, một phương pháp đo lường tác động của các đặc điểm cụ thể đối với dữ liệu lịch sử, có thể tiến hành phân tích đặc điểm riêng của từng NFT riêng lẻ và mối quan hệ với giá bán trước đây của nó. Thông qua phạm vi định giá được đề xuất, những người tham gia thị trường có thể thực hiện các điều khoản cho vay và cho thuê hiệu quả hơn. Tuy nhiên, do việc áp dụng các phương pháp học máy cung cấp dữ liệu lịch sử vào mô hình, nên việc định giá này có thể có độ trễ tiềm ẩn và có khả năng bị tấn công.
Xu hướng và kết quả dự đoán giá của giá bán CryptoPunk. Nguồn: Upshot
Phương pháp thứ ba là mô hình thẩm định ngang hàng, trong đó người sưu tập NFT và DAO những người sưu tập có thể tham gia thẩm định trực tiếp giá trị NFT hoặc tham gia phiên định giá theo kiểu thị trường dự đoán, nơi những người tham gia có thể được thưởng và bị phạt dựa trên kết quả phiên. Rõ ràng là ngoài một số NFT siêu hiếm được lựa chọn sẽ hoạt động tốt với phương pháp này, việc định giá NFT bằng cách sử dụng mô hình thẩm định sẽ tạo ra các kết quả kém hiệu quả và chính xác hơn.
Cuối cùng là Abacus Spot. Với Abacus Spot, người tham gia có thể mở các pool, nạp ETH để suy đoán giá NFT và theo dõi chủ sở hữu NFT để kích hoạt phần thưởng dưới dạng token của Abacus. Việc này sẽ cho phép định giá NFT theo thời gian thực và cung cấp cơ chế định giá và thanh khoản cho các giao thức cho vay NFT. Gradient Protocol đang làm việc với Abacus Spot để thực hiện các khoản vay NFT không cần sự cho phép và tạo ra lợi nhuận trên NFT. Sản phẩm của họ hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm beta kín và sẽ sớm được phát hành trên testnet.
Cơ chế đấu giá và định giá theo thời gian thực cho những người sở hữu NFT
Trình tổng hợp NFT
Chuyên gia Matrixport tin rằng trình tổng hợp NFT sẽ là một phần quan trọng trong lĩnh vực tài chính NFT. Các hướng định giá cho người dùng rất rõ ràng: giảm phí gas bằng cách kết hợp nhiều lần mua vào một giao dịch; và giá cả và thanh khoản tốt hơn thông qua việc kết hợp nhiều thị trường.
Gem.xyz và Genie.xyz đã dẫn đầu cuộc đua về khối lượng giao dịch trong các trình tổng hợp NFT. Genie ban đầu có nhiều người dùng và khối lượng giao dịch hơn, nhưng Gem đã vượt qua Genie từ tháng 2.
WeMeta cũng đã xây dựng một công cụ tổng hợp NFT chuyên dành cho đất metaverse bằng cách sử dụng API của Gem.xyz với Gem.xyz để thu hút người dùng quan tâm đến việc “quét sàn” (sweep the floor – mua tất cả NFT đã đúc ở giá sàn) và mua số lượng lớn các vùng đất metaverse. Các trình tổng hợp NFT sắp tới khác bao gồm Flip.xyz, được đồng sáng lập bởi chủ của UpOnly – Brian Krogsgard (Ledger Status) và Hyperspace trên blockchain Solana (trước đây là Solanlaysis).
Nhiều khả năng các trình tổng hợp NFT sẽ có thể lấy được giá trị khi càng nhiều thị trường NFT chuyên biệt hơn và “những kẻ thách thức Opensea” (Looksrare, Universe.xyz) thu hút được nhiều sự chú ý hơn trong năm nay. Trình tổng hợp NFT trò chơi và metaverse cũng có thể là những ứng dụng đầy hứa hẹn khi các sản phẩm dần tương thích với nhau và ngày càng được tài chính hóa.
Các vấn đề quan trọng cần được giải quyết
Các thương hiệu mới đang được xây dựng, trải nghiệm trò chơi đang được phát triển và hàng chục metaverse sắp ra mắt, đánh dấu thời điểm vô cùng thú vị để cộng đồng tham gia và hòa mình vào lĩnh vực này.
Tuy vậy, với sự phát triển nhanh chóng và lộ trình đầy tham vọng các thương hiệu NFT, trò chơi và metaverse công bố, chúng ta cũng đang thấy những điểm tắc nghẽn xuất hiện trong hệ thống công nghệ NFT hiện tại. Khi nhiều người tạo ra nhiều ứng dụng mới hơn cho NFT, chúng ta vẫn chưa thấy sự phát triển tương ứng trong lớp tài chính của NFT để hỗ trợ sự tăng trưởng nhanh chóng này.
Các vấn đề quan trọng cần được giải quyết bao gồm:
- Khó khăn trong việc tiếp cận thanh khoản đối với những người nắm giữ NFT blue-chip (ví dụ, tôi có thể kiếm tiền lãi hoặc vay tiền từ CryptoPunks và Bored Apes của mình không?)
- Các vấn đề liên quan đến việc duy trì sự phát triển cộng đồng mà không làm gia tăng rào cản tham gia
- Các vấn đề mở rộng quy mô với các hội nhóm game khi họ tiếp tục phát triển cơ sở người dùng, cũng như tạo các DAO mới
- Các hạn chế trong việc tạo ra lợi nhuận trên tài sản NFT thuộc sở hữu của các chủ sở hữu đất và nhà phát triển Metaverse
Các khía cạnh tiềm năng để đổi mới sản phẩm
Với sự phát triển nhanh chóng của từng lĩnh vực trên, cùng với nhu cầu ngày càng tăng của những người nắm giữ NFT, tiềm năng đổi mới sản phẩm là vô cùng to lớn.
Đối với các giao thức cho vay ngang hàng (P2P) NFT, cơ chế đấu giá sổ lệnh dark pool cho phép hiển thị định kỳ giá bid trên NFT đã thanh lý có thể cải thiện tính thanh khoản và tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh lý. Sẽ rất thú vị nếu đưa vào các cơ chế đấu giá của Hà Lan để tìm ra các kết quả cung cầu tốt nhất ở các mức lãi suất và tỷ lệ Khoản vay trên Giá trị khác nhau.
Để giải quyết các vấn đề thanh khoản của NFT, các giao thức cũng có thể sử dụng Keeper Bots để lấy thanh khoản từ các thị trường khác nhau. Đối với các giao thức cho vay dựa trên pool thanh khoản, sự kết hợp của nhiều phương pháp định giá NFT để tăng cường quản lý rủi ro và gia tăng tỷ lệ Khoản vay trên Giá trị sẽ là chìa khóa để giao thức này phát triển TVL một cách bền vững.
Để tạo một giao thức cho thuê NFT an toàn, có khả năng đáp ứng, các khoản vay mua ngay – trả sau (BNPL) hoặc Trả góp có thể giúp giảm đáng kể rào cản gia nhập đối với các thương hiệu, trò chơi NFT và metaverse.
Các trình tổng hợp NFT cũng có thể xây dựng các chương trình chênh lệch giá để tăng tính thanh khoản trên các giao thức cho vay P2P NFT khác nhau bằng cách phân bổ các NFT và nâng cao giá trị cho chủ sở hữu token tương tự như 1inch Earn.
Kết luận
Dựa trên các giao thức đã nghiên cứu và thử nghiệm, Matrixport đang nhìn thấy sự cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực cho vay và chia nhỏ NFT, trong đó các giao thức đưa ra các tính năng và lộ trình sản phẩm tương tự. Thêm vào đó, các sản phẩm cho vay khó mở rộng quy mô vì không có giao thức định giá NFT tin cậy, đã được chứng minh hiệu quả để sử dụng.
Matrixport tin rằng các oracle định giá NFT sẽ là chìa khóa để mở ra sự phát triển của các dự án thị trường NFT và khỏa lấp những lỗ hổng quan trọng về khả năng mở rộng và khả năng tiếp cận. Đồng thời, chúng ta cũng nên chú ý đến hai lĩnh vực mới nổi: “Airbnb của metaverse” – thị trường cho thuê NFT – và công cụ tổng hợp NFT.
Trong đó, thị trường cho thuê NFT mang lại tỷ lệ chấp nhận cao ở các trò chơi và metaverse hiện tại, và công cụ tổng hợp NFT giúp nâng cao khả năng lấy giá trị hiệu quả thông qua tiết kiệm gas và tổng hợp thanh khoản trên các thị trường.
Khi quá trình tài chính hóa của thị trường NFT phát triển, sự gia nhập của các tổ chức như Genesis Trading và Nexo có khả năng xúc tác hệ sinh thái này lên một tầm cao mới với thế mạnh của họ trong lĩnh vực cho vay token có thể thay thế (fungible token).
Matrixport là nền tảng dịch vụ tài chính tiền mã hóa lớn nhất châu Á, đang lưu giữ và quản lý lượng tiền mã hóa trị giá khoảng 10 tỷ đô la. Matrixport cung cấp cho người dùng các dịch vụ tài chính tiền mã hóa thông qua việc cho vay, giao dịch, quản lý tài sản và các sản phẩm có cấu trúc.
