Tóm tắt sách Trò Chơi Tiền Bạc Adam Smith – Phần 1

Trò chơi tiền bạc (The Money Game) của Adam Smith là một cuốn sách hấp dẫn, thú vị, và là một trong những cuốn sách đầu tư hay nhất mà tôi từng đọc. Không có gì lạ khi Warren Buffett đã giới thiệu Trò chơi tiền bạc trong thư hợp tác của ông năm 1968.

Adam Smith là bút danh của George Goodman, tốt nghiệp ở Harvard và Oxford. Bạn có thể tìm hiểu thêm về George Goodman tại đây.

Để tải sách trò chơi tiền bạc của Adam Smith và tìm hiểu thêm câu truyện đầy thú vị xung quanh cuốn sách, mời các bạn tham khảo bài viết trước đó của Blog Đầu Tư:

The Money Game: Khi bạn là 1 triệu phú

Chương 1 – Tại sao gọi đầu tư là Trò chơi tiền bạc?

​Người Thầy mà anh đang đề cập đến John Maynard Keynes là một nhà kinh tế học người Anh, người đã có những ý tưởng làm thay đổi cơ bản lý thuyết và thực tiễn kinh tế vĩ mô và các chính sách kinh tế của chính phủ.

Những ý tưởng của ông là cơ sở cho trường phái tư tưởng kinh tế học Keynes, và nhiều nhánh khác của nó. Chương này đưa ra những lý do tại sao thế giới không giống như cách mọi người đang nói với bạn. Mặc dù chúng ta nghĩ nhiều người tham gia thị trường chứng khoán với mục đích kiếm tiền, nhưng 80% các nhà đầu tư không thực sự ở đó để kiếm tiền.

Trong “Kỳ vọng Dài hạn” của Lý thuyết chung của Keynes, Keynes viết:

“Trò chơi đầu tư chuyên nghiệp cực kỳ nhàm chán và đòi hỏi rất nhiều nỗ lực dành cho bất kỳ ai hoàn toàn không có máu cờ bạc; dĩ nhiên, những người có máu cờ bạc phải trả giá thích đáng vì sở hữu thiên hướng tính cách này.”

Nếu đó là trò chơi, mục tiêu duy nhất khi chơi là giành chiến thắng (kiếm tiền). Vì vậy, chúng ta cần:

“Giải tỏa một số cảm xúc nặng nề và có thể phá hỏng mọi thứ mà chúng ta mang theo khi đầu tư bởi lẽ trong trò chơi, chiến thắng rõ ràng chính là mục tiêu. Tất cả những thứ khác đều không liên quan.”

Điều trớ trêu là đa số mọi người đều quan tâm đến việc chơi trò chơi hơn là thắng trò chơi.

Chương 2 – Những quyển sách Mister Johnson đọc

​​Lĩnh vực nghiên cứu hợp lý đang hoạt động rất hiệu quả và bất kỳ ai thực sự học phương pháp phân tích chứng khoán của Graham và Dodd đều có thể phát hiện ra những chứng khoán bị đánh giá thấp.

Nhưng hiểu biết về kinh tế học, các chu kỳ kinh doanh và thậm chí là phán đoán phân tích chứng khoán không đảm bảo thành công. Nếu bạn không hiểu gì về nó, bạn vẫn có hy vọng thành công. Không có công thức định sẵn nào bạn có thể dùng để kiếm tiền; bạn đang ở trong lĩnh vực của trực giác (hay phán đoán).

Để làm được điều đó, điều quan trọng là bạn phải biết rõ bản thân mình.

Nếu bạn không biết mình là ai, thị trường có thể là nơi bạn phải trả giá đắt để tìm hiểu. Con người chúng ta là một mớ cảm xúc và định kiến và điều đó khiến chúng ta khó có thể hiểu được thị trường.

Bạn sẽ không bao giờ biết nó sẽ hành động như thế nào lúc đó. Điều quan trọng hơn là bạn sẽ phản ứng như thế nào khi thị trường không phản ứng có lợi cho bạn.

Như Gerald Loeb một bậc thầy đầu cơ và là tác giả của The Battle for Investment Survival, đã nói:

“Không có cái gọi là câu trả lời cuối cùng cho các giá trị chứng khoán. Một chục chuyên gia sẽ đưa ra 10 kết luận khác nhau.”

“Giá trị thị trường chỉ được ấn định một phần bằng bảng cân đối kế toán và báo cáo doanh thu; còn phần nhiều bằng những hy vọng và nỗi sợ của con người; bằng lòng tham, tham vọng, những trường hợp bất khả kháng, sáng kiến, áp lực và căng thẳng tài chính, thời tiết, phát minh, thời trang và vô số nguyên nhân khác không thể kể hết được.”

Hay như Mister Johnson đã nói: 

​“Người quản lý giỏi có gì? Đó là tập trung cao độ, trực giác, cảm nhận, không thứ nào có thể học được ở trường. Điều đầu tiên bạn phải biết đó là chính mình. Một người hiểu rõ bản thân có thể bước ra bên ngoài họ và xem phản ứng của chính mình như một người quan sát.”

“Bây giờ chúng ta có máy tính và đủ các loại thống kê, nhưng thị trường thì vẫn vậy và chuyện hiểu thị trường vẫn chẳng dễ dàng hơn.”

“Bạn không thể chỉ tốt nghiệp như một người phân tích rồi đi quản lý quỹ được.”

Theo Mister Johnson.

​Danh sách sách đọc của Mister Johnson được thảo luận trong chương này là:  

1. The Wisdom of Insecurity – Tác giả Alan Watts (tựa sách tiếng Việt: Minh triết sinh ra từ bất an).
2. Life Against Death – Tác giả Norman O. Brown.
3. Market letter, and up and down – Tác giả Walter Gutman.
4. The Witch.
5. The Crowd – Tác giả Gustave Le Bon (tựa sách tiếng Việt: Tâm lý học đám đông).

Chương 3 – Bạn sẽ kiếm được nhiều tiền trên thị trường không?

Tiến sĩ Charles McArthur làm cố vấn cho một trong những công ty quản lý quỹ ở Boston để giúp họ tìm ra các nhà phân tích chứng khoán tương lai. Ông đã tiến hành các bài thử nghiệm inkblots (dấu mực).

Trong thử nghiệm, những người tham gia nghĩ họ có thể quản lý một trăm triệu đô la sẽ được cho xem mười thẻ dấu mực và được hướng dẫn trả lời dấu mực trong từng thẻ trông giống cái gì. Vấn đề không nằm ở những gì họ nhìn thấy trong dấu mực, mà là cách thức họ phản hồi.

​Bài kiểm tra giúp hiểu các đặc điểm tính cách của một nhà phân tích và nhà quản lý quỹ. Ví dụ người quản lý danh mục đầu tư xông xáo sẽ không bận tâm đến việc xem xét các chi tiết và phản hồi nhanh chóng hoặc có thể là phản hồi quá mức.

Họ không quan tâm đến việc phải đúng trong tất cả mọi quyết định, họ quan tâm đến việc đúng nhiều hơn sai để kết quả cuối cùng là tốt đẹp. Trong khi đó, một nhóm phân tích muốn đúng trong mọi trường hợp và do đó sẽ mất nhiều thời gian hơn để xem xét các chi tiết và trả lời.

​​Các bài kiểm tra tâm lý không thể thực sự cho biết ai sẽ làm tốt, nhưng nó có thể có ích trong việc biết họ là ai.

Có một yêu cầu tuyệt đối đúng trong quản lý tiền bạc và bạn đã học nó trong Quy tắc bất quy tắc đầu tiên: Nếu bạn không biết mình là ai, thị trường có thể là nơi bạn phải trả giá đắt để tìm hiểu. Yêu cầu này chính là sự trưởng thành về mặt cảm xúc.

Như Tiến sĩ McArthur nói:

​“Bạn phải sử dụng cảm xúc của mình một cách có ích. Cảm xúc của bạn phải hỗ trợ mục tiêu mà bạn đang theo đuổi. Bạn không thể có bất kỳ mâu thuẫn nào với những gì bạn đang theo đuổi và nhu cầu cảm xúc của bạn phải được thỏa mãn bằng cách thành công trong những gì bạn đang làm.”

“Tóm lại, bạn phải có khả năng xử lý bất kỳ tình huống nào mà không được mất bình tĩnh hoặc để cảm xúc lấn át.”

“Bạn phải hành động mà không được lo lắng.”

Ông McArthur cho biết thêm.

Chương 4 – Thị trường là một đám đông?

​Chương này nhấn mạnh thị trường chứng khoán là một đám đông tâm lý. Gustave Le Bob, một bác sĩ người Pháp, vào cuối thế kỷ 19 đã xuất bản một cuốn sách có tựa đề ‘The Crowd’ (tựa sách tiếng Việt: ‘Tâm lý học đám đông’).

Đối với Le Bon, đám đông không chỉ đơn thuần là một số người tập hợp ở một nơi, nó có thể còn là hàng nghìn cá nhân cách xa nhau.

Những người này được ông gọi là đám đông tâm lý, “không còn tính cách có ý thức”, “một sức mạnh cảm tính không gì có thể địch nổi khiến anh ta phải nhượng bộ bản năng của mình”, “trạng thái mê mẩn mà người bị thôi miên nhận ra chính mình đang bị người thôi miên điều khiển”.

​​Đám đông chấp nhận hình ảnh một công ty hoặc cổ phiếu một cách vô thức và bỏ qua các yếu tố hợp lý về thu nhập và lợi tức trên vốn đầu tư.

Tiến sĩ W. McDougall cho biết đặc điểm chính của đám đông là “cảm xúc được đẩy lên cao” được tạo ra trong tất cả thành viên của đám đông đó. Đám đông dẫn dắt bởi cảm xúc và phi lý trí. Để trở thành một nhà đầu tư chuyên nghiệp có lý trí và thành công, người đó phải tránh xa đám đông.

Các quyển sách được đề cập trong chương này là:

1. ​Extraordinary Popular Delusions and the Madness of Crowds (tạm dịch: Những ảo tưởng phổ biến và sự điên rồ của đám đông) – Tác giả Charles MacKay.
2. The Crowd (tựa sách tiếng Việt: Tâm lý học đám đông) – Tác giả Le Bon.
3. Group Psychology and the Analysis of the Ego (tạm dịch: Tâm lý học nhóm và phân tích. bản ngã) – Tác giả Sigmund Freud.
4. The Group Mind (tạm dịch: Trí tuệ nhóm) – Tác giả William McDougall.

Chương 5 – Ý nghĩa của tiền bạc?

​Nếu bạn làm việc chăm chỉ để kiếm tiền và tiếp tục mua mọi thứ vì lòng tham và ganh đua, thì tiền cuối cùng cũng sẽ biến mất và nó sẽ không phục vụ bạn về lâu dài.

Điều quan trọng là phải tiết kiệm một số tiền để chơi trò chơi đầu tư chuyên nghiệp; số tiền bạn sẽ kiếm được khi chơi trò chơi tiền bạc này không phải là “công việc”.

“Đúng là bạn phải làm việc đủ lâu để kiếm đủ thặng dư và mua một số tiền cho Trò chơi, nhưng số tiền bạn kiếm được khi chơi Trò chơi không phải là công việc, đó là trò chơi – hay bạn đang biến nó như là công việc?”

Chương 6 – Bạn ở trong thị trường chứng khoán để làm gì?

​Khoảng 80 đến 90% số người trên thị trường chứng khoán không ở đó để kiếm tiền hay chiến thắng trò chơi tiền bạc này.

Bạn của George là một bác sĩ tâm thần, đã cho phép anh gặp một số bệnh nhân của mình, họ cũng là những nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Anh muốn tìm hiểu điều gì ở thị trường chứng khoán hấp dẫn họ.

Sau khi gặp một số nhà đầu tư, anh nhận thấy các nhà đầu tư khác nhau tham gia thị trường chứng khoán vì những lý do khác nhau. Một số người tham gia thị trường chứng khoán vì họ được thừa kế cổ phiếu.

Một số được thừa kế tiền và không biết phải làm gì với số tiền đó, thế là họ đi học đầu tư chứng khoán. Một số đầu tư vì bạn bè hoặc đồng nghiệp của họ cũng đầu tư và rất thích nói về thị trường này. Đối với một số người, quá trình mua bán rất vui.

Chương 7 – Nhân dạng và Lo lắng trong trò chơi tiền bạc

​​Sự lo lắng có liên quan trực tiếp đến nhân dạng bạn đang tìm kiếm trong trò chơi tiền bạc. Nếu mục đích là kiếm tiền và không có gì khác, thì sự lo lắng chắc chắn lúc nào cũng luôn hiện hữu. Luôn có rủi ro số tiền tượng trưng cho thành quả của bạn có thể tan biến.

Cảm xúc mạnh mẽ nhất trên thị trường là tham lam và sợ hãi. Trong thị trường tăng, có xu hướng tham lam. Thật khó khi thấy hàng xóm và bạn bè mình đang giàu lên còn bản thân bạn đang bị tụt lại phía sau.

Điều này cũng đúng khi thị trường bắt đầu đi xuống và nhiều người thấy sợ và bắt đầu bán.

​​“Bất kể nhà đầu tư đã bắt đầu bằng vai diễn nào đi nữa, thì vai của họ cũng hòa vào vai đám đông tham lam hay sợ hãi ở thời điểm cao trào của mỗi bên.”

“Biện pháp bảo vệ thực sự chống lại tất cả những thay đổi vai diễn bất thường và chống lại việc cuối cùng trở thành một phần của đám đông khi nó tán loạn, là phải có một nhân dạng đủ vững chắc để không bị ảnh hưởng bởi tất cả những nhiễu loạn, ồn ào trên thị trường.”

Vì lo lắng chính là rủi ro cần xác định, nên bước đầu tiên là suy nghĩ một cách khách quan. Ông Linhart Stearns, cố vấn đầu tư, đã rất khôn ngoan khi biết rằng mục tiêu cuối cùng của đầu tư là sự bình an.

Để có được sự bình an trong đầu tư, người đó phải biết những điều sau:

• Đừng để cảm xúc dẫn dắt: đừng yêu cổ phiếu – cổ phiếu chỉ là một tờ giấy và nó không biết bạn sở hữu nó.
• Thị trường có cách để khiến thậm chí cả những sinh viên thành công xuất sắc nhất của nó cũng phải khiêm tốn – ngay cả khi bạn là người ra quyết định sáng suốt đi chăng nữa, việc đi khắp nơi và tự hào bản thân thật tài giỏi là một hành động rất nguy hiểm.
• Hãy biết bạn là ai và bạn đang làm gì bằng cách bước ra ngoài bản thân mình và nhìn nhận chính mình một cách khách quan.
• Cảm xúc mạnh mẽ nhất trên thị trường là tham lam và sợ hãi. Đừng trở thành một phần của đám đông.

Chương 8 – Tiền ở đâu?

​​Điều quan trọng các nhà đầu tư cần biết đó là chắc chắn có thể kiếm được gấp mười hoặc hai mươi lần số tiền của mình khi bạn có đủ hiểu biết, không để cảm xúc dẫn dắt và đủ may mắn. Điều này là có thể vì rất nhiều người đã làm được.

Nhưng những nhà đầu tư kiếm được số tiền thực sự lớn là những người thành lập công ty và đưa nó ra công chúng.

​Chương 9 – Ông Smith thừa nhận thành kiến của mình

​Có nhiều cách khác nhau để kiếm tiền trên thị trường. Tất cả chúng ta đều là những sinh vật hành động theo mô thức hành vi. Nếu một chiến lược cụ thể nào đó hiệu quả với chúng ta trong quá khứ, chúng ta sẽ tiếp tục làm theo cho đến khi nó cho chúng ta một vố.

Không có thứ gì có thể đem lại hiệu quả mọi lúc và trên mọi loại thị trường. Mọi thứ sinh ra là để chết.

Một chiến lược là kiếm tiền trên thị trường bằng cách dự đoán công việc kinh doanh. Các công ty trưởng thành không tăng lợi nhuận hàng năm. Khi công việc kinh doanh tốt, họ kiếm được nhiều tiền, khi không tốt, họ kiếm được ít tiền hơn.

Chiến lược này đòi hỏi sự sáng suốt trong việc đánh giá thông tin kinh tế (hiểu và dự đoán môi trường bên ngoài, đối thủ cạnh tranh chính, quy tắc, tiền vốn, xu hướng..) để ngăn ngừa rủi ro, đặc biệt trong các lĩnh vực phi vật chất.

Một chiến lược khác là kiếm tiền bằng cách dự đoán sự thay đổi của lãi suất. Lợi nhuận tốt có thể có được từ cổ phiếu ngân hàng, cổ phiếu công ty tài chính, tiết kiệm và cho vay, và các tiện ích vì nó nhạy cảm với lãi suất.

Người ta cũng có thể kiếm tiền trong các loại hàng hóa (dầu, khí đốt, vàng, gỗ, thép, và một số loại khác) bằng cách dự đoán cung cầu của nó. Tuy nhiên, George đầu tư vào các doanh nghiệp có doanh thu ngày càng tăng và có khả năng tăng trưởng ổn định.

Để làm được điều đó, bạn phải biết công ty, điều gì công ty đang làm tốt và điều gì độc đáo ở họ sẽ khiến doanh thu của họ tăng trưởng với tốc độ kha khá trong vài năm tới.

“Điểm độc đáo luôn là cùng một thứ: đó là con người, khối óc và tài năng của con người. Đôi khi những người này tạo ra bằng sáng chế, đôi khi họ tạo ra uy tín về chất lượng dịch vụ, nhưng họ luôn tạo ra thứ mà không ai có thể dễ dàng sao chép được.”

Một số điểm cần nhớ:

• ​Sẽ an toàn hơn khi mua các công ty lớn với giá rẻ hơn là đắt.
• Công ty càng lớn thì càng khó giữ được tỷ lệ tăng trưởng ổn định hoặc tăng.
• Luôn tập trung: Chỉ đầu tư vào một số cổ phiếu có tiềm năng tối đa; bạn không đủ thông minh để có thể theo dõi nhiều cổ phiếu cùng một lúc.
• Tìm những người tài giỏi mà bạn có thể tìm kiếm những ý tưởng cổ phiếu từ họ.

Chương 10 – Footprint có thể dự báo tương lai?

​​Trong chương này, George nói về thành kiến tự đoán trước của các nhà phân tích kỹ thuật và biểu đồ, những người kiếm sống bằng cách gợi ý các quyết định mua bán cổ phiếu dựa trên những gì diễn ra trong quá khứ bao gồm cả các biến động giá trong quá khứ.

Luận điểm của họ là mô hình quá khứ quyết định mô hình tương lai, từ đó họ có thể nói thị trường hoặc một cổ phiếu cụ thể sẽ tăng hay giảm.

Biểu đồ có thể là một cách thuận tiện để xem những gì đã xảy ra nó có thể cho biết phạm vi giá và khối lượng là bao nhiêu. Tuy nhiên, nó không liên quan gì đến việc cổ phiếu sẽ hoạt động như thế nào trong tương lai, hay nói cách khác, mọi người sẽ hành xử như thế nào trong tương lai.

Nếu họ thực sự có thể dự đoán tương lai dựa trên biến động giá, thì thị trường sẽ sớm trở nên quá hiệu quả, tức là khoảng cách giữa giá trị hiện tại và tương lai sẽ nhanh chóng bị thu hẹp bởi các công cụ dự đoán.

Kết Luận

Cuốn sách Trò Chơi Tiền Bạc của Adam Smith là một cuốn sách hấp dẫn đáng để đọc và suy ngẫm. Từng chương của cuốn sách đưa chúng ta tới các lý thuyết cũng như phân tích khác nhau. Blog Đầu Tư sẽ sớm đăng tóm tắt các chương còn lại của cuốn sách phần 2 trong thời gian tới.